Badania naukowe udowodniły, że zmiana pór roku – zwłaszcza przejście z ciepłego, słonecznego lata w ponurą, szarą jesień – ma duży wpływ zarówno na nastrój, jak i zdrowie człowieka. W latach 80. XX wieku oficjalnie wyodrębniono nawet jako jednostkę chorobową depresję sezonową, która ma charakter nawracający w okresie jesienno-zimowym.
Z tekstu dowiesz się:
- czym jest jesienna depresja,
- jakie są przyczyny i objawy depresji jesiennej,
- czy istnieją skuteczne sposoby na jesienną depresję.
Jesienna depresja – zwana inaczej sezonowymi zaburzeniami afektywnymi od angielskiego SAD, Seasonal Affective Disorder, (bardzo często używa się również sformułowania depresja zimowa) – cechuje się występowaniem zaburzeń o charakterze depresyjnym w okresie jesienno-zimowym oraz ustępowaniem ich wiosną i latem. Jest to schorzenie występujące w naszej szerokości geograficznej. W strefie okołorównikowej notowane są przypadki zdecydowanie rzadszej depresji letniej, również o charakterze sezonowym.
Depresja jesienna trwa zazwyczaj od kilku tygodni do kilku miesięcy, w okresie od września do maja, a jej pierwsze epizody pojawiają się najczęściej u osób między 20. a 30. rokiem życia. Szacuje się, że depresja sezonowa może dotyczyć od 6 do 12% dorosłej populacji. W Polsce mniej lub bardziej nasilonych objawów choroby doświadcza około 10% społeczeństwa.
Jesienna depresja – przyczyny
Wiadomo, że za depresję jesienną odpowiadają przede wszystkim zmiany zachodzące w przyrodzie. Dni stają się coraz krótsze i bardziej ponure, często pada deszcz i wieje wiatr, niewiele jest słońca oraz ciepła. Ma to olbrzymi wpływ na funkcjonowanie naszych organizmów.
Przypuszcza się, że bezpośrednim organicznym powodem występowania depresji sezonowej w naszej szerokości geograficznej jest za mała ilość promieniowania słonecznego docierającego do siatkówki oka. Światło słoneczne działa na mózg przez receptory znajdujące się w gałce ocznej – zmienione w impuls nerwowy trafia ono do określonych struktur nerwowych i wpływa na ich funkcjonowanie. Gdy takich impulsów jest za mało, zaburzeniom może ulegać m.in. praca podwzgórza i szyszynki – organów odpowiedzialnych na wydzielanie hormonów.
Dodatkowo światło słoneczne działa na okołodobowy rytm biologiczny człowieka, regulując okresy czuwania i spoczynku. Jego zbyt mała ilość może prowadzić do rozstrojenia zegara biologicznego, który ma wpływ m.in. na zachodzące procesy fizjologiczne. Wszystko to może się przyczyniać do rozwoju depresji jesiennej.
Jesienna depresja – objawy
Główną cechą jesiennej depresji jest występowanie objawów w okresie jesienno-zimowym i ich samoistne ustępowanie wiosną. Podobnie jak w depresji klinicznej do głównych symptomów schorzenia zalicza się:
- uczucie smutku,
- utratę zainteresowań,
- poczucie beznadziei,
- niepokoje i lęki,
- trudności z koncentracją,
- brak siły do działania,
- spadek libido,
- wzmożony apetyt (zwłaszcza na słodycze),
- wzmożoną stałą drażliwość,
- bóle głowy,
- ociężałość odczuwalną w okolicach ramion i nóg,
- zwiększoną potrzebę snu,
- wyraźny brak energii.
Sposoby na jesienną depresję
Choć objawy jesiennej depresji często samoistnie ustępują wiosną, to jednak w okresie ich występowania trzeba z nimi walczyć. Diagnostyką depresji, również tej w wydaniu sezonowym, zajmuje się specjalista z zakresu psychiatrii, ale w łagodzeniu objawów choroby mogą też pomóc psychologowie i psychoterapeuci.
Wśród sprawdzonych sposobów na jesienną depresję można wskazać m.in. terapię psychologiczną, podczas której pacjent zbiera informacje o swojej chorobie, uczy się walczyć z lękami, zaburzeniami funkcji poznawczych czy stresem. Pomagają w tym różnego rodzaju techniki relaksacyjne, ćwiczenia oddechowe czy medytacje.
Pacjentom zaleca się spędzanie czasu na świeżym powietrzu (zwłaszcza w słoneczne dni), aktywność fizyczną oraz stosowanie prawidłowej diety, bogatej m.in. w składniki ważne dla funkcjonowania układu nerwowego (magnez, witaminy z grupy B, aminokwasy egzogenne).
Dość wysoką skutecznością w niwelowaniu objawów jesiennej depresji cechuje się fototerapia, czyli kontrolowana ekspozycja na emitowane przez specjalne urządzenia światło o natężeniu 2000-10 000 luksów. Środki farmakologiczne w leczeniu depresji sezonowej stosuje się rzadko – jeśli są konieczne, decyzję o ich włączeniu do terapii zawsze podejmuje psychiatra.
Źródła:
http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-6de887ce-f6d6-48ce-9ed9-89a175aa9f3d/c/depresja-sezonowa-wybrane-aspekty-diagnostyczne-i-terapeutyczne.pdf
http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/50-artykuly/157-sezonowa-choroba-afektywna-i-jej-leczenie.pdf
https://www.lundbeck.com/upload/pl/files/pdf/Poradniki/Poradnik_depresjanew.pdf